Fouten voorkomen bij toedienen parenteralia.

• februari 28, 2021

Fouten voorkomen bij het klaarmaken en toedienen van parenteralia? Drie oplossingsrichtingen.

Een artikel van KennisConnect waarin wij, Marlies Vogel-Schippers (PhD) en Rianne Schrijver, onze visie geven op veelgemaakte fouten bij het klaarmaken en toedienen van parenteralia en bijbehorende oplossingsrichtingen.

Het klaarmaken en toedienen van parenteralia op verpleegafdelingen gaat nog wel eens mis. Het protocol wordt niet gevolgd of kritische stappen worden overgeslagen. Gebeurt dit bewust? Nee is het antwoord. De intentie van handelen van verpleegkundigen is altijd goed. In de meeste gevallen is tijdsdruk één van de belangrijkste factoren voor het maken van andere keuzes. Keuzes die soms boven medicatieveiligheid staan. Grote vraag is hoe je er als zorgprofessional in de praktijk voor zorgt dat je én veilig werkt én de patiënt op nummer één kunt blijven zetten? In dit artikel geven we je drie mogelijke oplossingsrichtingen om fouten bij het toedienen van parenteralia te voorkomen.

Naast tijdsdruk zijn dit twee andere oorzaken

De werkdruk is hoog in de zorg. Dat hoeven we je vast niet te vertellen. Het verzorgen van de patiënt heeft topprioriteit, al is dat vanwege de hoge werkdruk een flinke uitdaging. Het volgen van protocollen hoort gevoelsmatig niet bij de basistaak van een verpleegkundige. Dat is een veelgehoorde reactie vanuit ons werk in ziekenhuizen, de eerste oorzaak voor het maken van fouten. Wat de tweede oorzaak is? Bedrijfsblindheid. Klinkt hard en is het ook. We zien dat bedrijfsblindheid zorgt voor eilandjes binnen de organisatie en op afdelingen en dat dat de kans op fouten vergroot. Een praktische vertaling van bedrijfsblindheid zit ‘m bijvoorbeeld in het verzinnen van eigen manieren en die aan elkaar doorgeven. Het is dan ook een probleem waar we onze ogen voor mogen openen. Of wij op zo’n afdeling met onze vinger wijzen naar alles wat er misgaat? Zeker niet. Wij vinden het in onze audits juist van belang dat mensen zelf tot inzichten komen en van daaruit intrinsiek betere keuzes maken. Soms is het gewoonweg fijn dat er iemand van buitenaf naar het proces kijkt.

Hoe het volgens ons beter kan? We bieden je drie oplossingsrichtingen aan. Uiteraard vinden we het interessant wat jouw kijk is op deze problematiek en onze geboden oplossingen. Je kunt het gesprek met ons aangaan. Onze contactgegevens vind je onderaan dit artikel.

Oplossingsrichting nr. 1: de ziekenhuisapotheek inzetten

Het ‘voor toediening gereedmaken (VTGM)’ van parenteralia op de verpleegafdeling is intensief voor de verpleging. Iedere bereiding door een verpleegkundige duurt ongeveer vijf tot tien minuten. Bovendien geeft het oplossen, verdunnen of optrekken van geneesmiddelen tussen de bedrijven door op de verpleegafdeling een groot risico op microbiële besmetting, reken- en oplosfouten [1]. In de meest ideale situatie neemt de ziekenhuisapotheek het klaarmaken van parenteralia over. Op voorraad bereidde spuiten en ready-to-use  (RTU) preparaten verminderen het aantal handelingen op de verpleegafdelingen en daarmee de kans op fouten [2]. Karin Larmené laat zelfs zien dat vooraf gevulde, steriele spuiten, de zogenaamde ready-to-administer (RTA) preparaten kosteneffectief zijn en leiden tot hoge kwaliteitsverbetering [3]. Deze ondersteuning door de ziekenhuisapotheek scheelt verpleegkundigen veel tijd. Tijd die je extra kunt besteden aan de patiënt.

Noot: helaas zijn niet alle parenterale geneesmiddelen geschikt om klaargemaakt te worden in de apotheek. Een deel van de parenteralia zal altijd op de verpleegafdeling klaargemaakt moeten worden.

Oplossingsrichting nr. 2: check, dubbelcheck

Het grootste deel van de incidenten vindt plaats tijdens het toedienen van parenterale geneesmiddelen. Deze incidenten zijn vaker ernstig bij parenterale geneesmiddelen, doordat deze direct in het systeem gespoten worden, een smalle therapeutische breedte hebben en direct effect hebben op vitale functies [1]. We zien gedurende onze audits regelmatig dat tweede controles niet uitgevoerd worden. Ook worden de hygiënische voorzorgsmaatregelen niet altijd nageleefd. Hiermee komt de patiëntveiligheid in het geding. Dubbele controles zijn dus nodig. Daarmee voorkom je onnodig leed en heel veel werk aan de achterkant. Een bekend gezegde luidt immers: beter voorkomen dan genezen. Check, dubbelcheck dus.

Oplossingsrichting nr. 3: bewustwording 

Bewustwording is misschien wel de belangrijkste oplossingsrichting. Wat is het nut en de noodzaak van dubbele controles? Waarom is het onverstandig om voor meerdere patiënten tegelijk klaar te maken? En wat maakt dat toedientijden belangrijk zijn voor de patiëntveiligheid? Het heeft daarin geen zin om met regels van bovenaf te strooien. Om te roepen hoe het moet of niet moet. Zelf tot dit inzicht komen zodat je op basis van intrinsieke motivatie de protocollen volgt. Of doordacht af te wijken.

Hoe kruisbestuiving alle oplossingsrichtingen een ‘boost’ kan geven!

Volgens ons is het voor iedere zorgprofessional van belang om van de eilandjes af te komen. Werk met elkaar samen, sta open voor een ander en leer van elkaar. In onze trainingen zorgen wij er altijd voor dat zowel verpleegkundigen als apothekersassistenten aanwezig zijn. En dan ook nog eens het liefst verpleegkundigen van verschillende afdelingen. Zo vindt er kruisbestuiving plaats en worden er banden gevormd tussen verschillende afdelingen en disciplines. Met kruisbestuiving geven we een zogeheten ‘boost’ aan alle oplossingsrichtingen!

Ga met ons in gesprek

Vond je dit een interessant artikel en wil je graag over dit onderwerp of een ander onderwerp van gedachten wisselen? Neem dan contact op via info@kennisconnect.nl. Uiteraard kun je ook contacten via LinkedIn met Marlies en Rianne.

Bronnen

[1] High Risk medicatie gids VMS

[2] Ris, 2009

[3] Larmené-Beld KHM, Touwen- Spronk J, Luttjeboer J; Taxis K, Postma MJ. A Cost Minimization Analysis of Ready-to-Administer Prefilled Sterilized Syringes in a Dutch Hospital. Clin Ther. 2019;41:1139e1150