Interview met expert Ralph de Backer

• oktober 14, 2021

“Zorg leveren is voor mij dat mensen krijgen wat ze nodig hebben”

Ralph de Backer (36) maakt graag anderen beter. Dat is een belangrijke drijfveer voor hem. Hij is opgeleid tot openbaar apotheker en werkzaam als opleidingscoördinator bij de KNMP. Onlangs is hij gestart met zijn promotieonderzoek over grondslagen van het systemische gedachtegoed. Die interesse is gewekt tijdens zijn eigen burn-out. Zijn coach heeft hem destijds geleerd om naar het grote geheel te kijken; naar hoe werk en privé zich tot elkaar verhouden. Dat heeft hem enorm geholpen en gemotiveerd om zich hier verder in te verdiepen.   

Wie ben je?

Ik ben Ralph, dat is het kortste antwoord. Nu zitten daar heel veel lagen onder, een soort ui die je kan afpellen. Afhankelijk van de situatie heb je bij mij met een bepaald deel van die ui te maken. Ik heb allerlei rollen: ik ben vader, zoon, vriend, echtgenoot, werknemer. Daarnaast heb ik een diepere laag van gedachten, mijn overtuigingen. Die overtuigingen bevinden zich als het ware ‘onder water’ en komen niet altijd direct in deze rollen naar voren.

Als je de ui verder afpelt, wie zien we dan?

Dan kom je bij het wezenlijke van het zijn van iemand. Ik ben iemand die graag anderen beter maakt, dat is voor mij een hele belangrijke drijfveer. Die zorg voor een ander levert mezelf ook wat op; ik vind het leuk en ik groei daarvan. Ik ben van nature heel nieuwsgierig en vind het fantastisch om mezelf te blijven ontwikkelen. Ik stel mezelf regelmatig de vraag; wat levert het mij op als ik anderen mensen beter maak? Dat vind ik zo interessant.

Waar gaat jouw hart sneller van kloppen?

Ik vind het ontzettend leuk om met een groep mensen van gedachten te wisselen over persoonlijke ontwikkeling. Hoe ontwikkel je je? Wat kan ik je aanreiken en wat ga jij daar vervolgens zelf mee doen? In een soort loop komen, waarbij je iedere keer weer terugkomt bij jezelf. Zo blijft het balletje als het ware rollen en kom je verder. Dan gaat het stromen!

Is dat zowel privé als werk?

Zeker in mijn werk, maar ook privé. Ik vind het heel gaaf dat mijn middelste zoon soms het naadje van de kous wil weten. Dat vind ik zo mooi aan kinderen. Ze vragen automatisch door. Wat er dan op gang komt is zo mooi! Privé kan ik ook lekker oppervlakkig zijn hoor J

Wat is jouw expertise?

In mijn rol als openbaar apotheker vind ik het gebied van de geestelijke gezondheidszorg erg interessant. Dus wat gebeurt er met een bepaald molecuul als deze door de bloed-hersen-barrière gaat? Wat verandert er dan in iemands gedrag en beleving? Bedoeld en onbedoeld.

Er hangen veel stigma’s aan mensen die bekend zijn in de GGZ. Ik ben van mening dat je deze doelgroep mensen moet behandelen als mens, dus net als ‘iedere’ patiënt. Dat gebeurt helaas niet altijd. De menselijk maat bij deze doelgroep is enorm belangrijk. Ik vind het belangrijk dat ook deze mensen hulp krijgen die bij hen en hun behoeftes aansluit. Niet iedereen is gebaat bij hetzelfde.

Je bent werkzaam bij de KNMP als opleidingscoördinator, wat doe je precies?

Ik mag me daar bezighouden met de ontwikkeling van de ontwikkeling. Ik ben bezig met de vervolgopleiding voor een medisch specialisme, dat van openbaar apotheker. Dat voelt als een grote uitdaging én verantwoordelijkheid. Ik heb de luxepositie dat ik samen met mensen uit het veld mag uitzoeken hoe die opleiding eruit moet zien.

Welke ontwikkeling zien we in het veld ontstaan en hoe anticiperen we daarop? De opleiding moet aansluiten op de praktijk, het moet meegroeien met de huidige ontwikkelingen. Heel uitdagend! Daarnaast ben ik ook bezig met de ontwikkeling van de apothekers in opleiding en de opleiders die hen begeleiden. Ook houd ik me bezig met de docenten die betrokken zijn bij het centrale onderwijs en vaak ook een rol spelen bij toetsing. Zo ben ik betrokken bij de hele cirkel. Dat voelt bijna als ‘van mijn hobby mijn werk gemaakt’.

Kun je jouw rol als systemisch coach hier ook in kwijt?

Absoluut! Ik werk met apothekers. Die zijn ontzettend analytisch opgeleid en houden van details. Maar soms is het juist goed om ook naar het grotere geheel te kijken en de onderlinge verbondenheid binnen dit geheel. De beroepsgroep staat niet alleen op zichzelf, maar is afhankelijk van andere groepen en in ingebed in de maatschappij….. En dat is ook in mijn werk essentieel. Ik moet vooruitkijken, soms een aantal jaren vooruit. Waar wil de beroepsgroep naar toe en (hoe) sluit dat aan bij de visies van mensen die hier al iets over op papier hebben gezet? Ik moet daarbij de verbinding maken. Het systemisch gedachtegoed helpt me daar enorm bij!

Wat is het voordeel dat jij een situatie vanuit het systemisch gedachtegoed bekijkt?

Dat is best lastig uitleggen en kan misschien wat zweverig klinken. De essentie is dat je het grotere geheel ziet in plaats van alleen maar de details. Dat is wat ik iedereen gun!

Neem bijvoorbeeld een auto, daar kijken de meeste mensen heel systemisch naar. Als je systemisch naar een auto kijkt dan zie je de auto als een vervoersmiddel om van A naar B te gaan. Je bekijkt de auto ‘in z’n geheel’.  Je bekijkt niet het tandwieltje, zuigertje of elk ander component afzonderlijk om daar vervolgens de hele auto op te beoordelen.

In de ontwikkeling van geneesmiddelen beginnen we vaak andersom. Er wordt eerst gekeken op genetisch niveau. Naar mijn mening zou je de mens als geheel moeten bekijken en in haar context en daar de behandeling op baseren.

Jij hebt de opleiding tot systemisch coach gevolgd. Wat is de reden?

Tijdens mijn burn-out in 2017 ben ik bij een coach terecht gekomen. Zij heeft mij geleerd om naar het grote plaatje te kijken; naar hoe werk en privé zich tot elkaar verhouden. Dat heeft mij enorm geholpen. Ik heb geleerd dat werk niet alleen maar werk is, maar dat het verband houdt met de verschillende rollen die je als mens hebt. Zij raadde mij het boek ‘de fontein van Els van Stein’ aan, bij wijze van achtergrondinformatie. Alles wat ik las, kwam volkomen logisch op mij over. Ik wilde dat logische, verhelderende gevoel dat ik ervaarde ook anderen aan kunnen reiken.

In 2019 ben ik begonnen aan de opleiding systemisch coachen aan het Bert Hellinger Instituut. Dat was voor mij echt thuiskomen! Tijdens de opleiding heb ik vooral geleerd door te ervaren en te voelen. Ik heb me echt door de stroom mee laten meevoeren. Onderweg naar de kern van mijn identiteit. Dat heeft me zoveel gebracht. Na de opleiding ben ik meer boeken gaan lezen over het systemisch gedachtegoed. Toen is het een beetje doorgeslagen.

“Sta je jezelf toe iets niet te weten”

Welke les uit het systemisch gedachtegoed zou je apothekers mee willen geven?

Sta je jezelf toe iets niet te weten. Apothekers vinden over het algemeen dat ze alles moeten weten, overal een oplossing voor moeten hebben. Accepteer dat je gewoonweg niet alles kunt weten. Een ander punt wat ik aan wil snijden is het zorgen voor jezelf. Als zorgprofessionals geven we over het algemeen veel meer aan een ander dan aan onszelf.  We gaan voorbij onze eigen grenzen. Hoe zou het zijn als je kan geven vanuit je eigen plek? Want als jij op je plek staat en van daaruit geeft, dan kan het op veel meer plaatsen ontvangen worden.

Maar wat is dan je plek?

Dat is een hele goede vraag. Intuïtief voel je dat, maar in de waan van de dag gaan we daaraan voorbij. We staan niet graag stil bij dat oncomfortabele of vage rondom het ‘voelen’. Mijn tip: probeer hier eens bij stil te staan en vraag jezelf af ‘hé, wat gebeurt er nu?’ en zoek daarin de dialoog met mensen om je heen, waarbij je aangeeft dat je het ook niet helemaal weet. Dat helpt, biedt opening!

Kun je een voorbeeld noemen?

Jazeker. Zowel in werk als privé worden vaak onuitgesproken verantwoordelijkheden bij je neergelegd, waarvan je aanneemt dat het eenmaal zo is. Als je dit toetst, dan kan het best vaak nog kloppen ook. Maar accepteer je die verantwoordelijkheden dan ook? Ik heb als interim apotheker gewerkt waar mijn opdrachtgever mij verantwoordelijkheden toebedeelde die ik anders voelde. Ik voelde dit niet zo, ik voelde heel duidelijk waar mijn verantwoordelijkheid lag, waar ik ‘ja’ tegen kon zeggen en waartegen niet. De verantwoordelijkheid die hij mij toebedeelde kon ik er niet bij hebben, dat zou het ten koste van het andere gaan. Ik heb mijn opdrachtgever destijds laten weten; ‘als je me vraagt of ik hiervoor verantwoordelijkheid kan nemen, is het antwoord nee’.

Zo, dat is krachtig!

Ja, dat klopt, maar ik kon mijn antwoord beargumenteren en dat helpt voor mij: het was zo dicht bij mijzelf. Ik kan de volle verantwoordelijkheid nemen voor mijn antwoord. Een gevolg zou kunnen zijn dat de opdrachtgever en ik uit elkaar gaan. Dat is een risico. Vooraf heb ik besloten dat ik dat risico accepteer. Daar moet je rekening mee houden. Accepteer dat het antwoord ook nee kan zijn. Dat zeg ik ook regelmatig tegen mijn kinderen.

Gaf het jou verlichting? Was het een opluchting?

Ja zeker! Door te zeggen ‘nu ik weet wat je van mij vraagt, kan ik ook zeggen dat ik dat niet kan geven.’ Dat heeft mij veel energie oplevert en dat doet het in andere situaties nog steeds. Ook als je wel ‘ja’ kunt zeggen, trouwens.

Het dragen van een verantwoordelijkheid die niet van jou is, kost je heel veel energie. En of dat nu werkelijk zo is of dat jij dat zo voelt, dat maakt niet uit. Verantwoordelijkheid waar je volledig ja tegen kan zeggen, oftewel die je vol kan nemen, dat levert je energie op.

Ik kan me voorstellen dat mensen het systemisch gedachtegoed wat zweverig vinden.

Dit voorbeeld maakt het systemisch denken heel praktisch. Niet zo ongrijpbaar of zweverig.

Ik heb systemisch eigenlijk nooit als zweverig gezien. Ik vind het vooral heel menselijk. De Fontein, het boek van Els van Steijn, is een hele mooie metafoor om het systemisch denken uit te leggen.

Je gaat promoveren op het gebied van systemisch.

Ik ga op zoek naar de ‘basis’ om het in ieder geval voor mezelf wat minder zweverig te maken. En dan bedoel ik de uitleg. Daarbij heb ik de steun van mijn promotor (Sarah Durston) en co-promotor (Salome Scholtens) die ook die behoefte aan onderbouwing delen. Aanvankelijk wilde ik alleen een boek schrijven en was het een collega die me op het idee bracht van een promotie. Ik zag allerlei bezwaren en werd toch gestimuleerd de stoute schoenen aan te trekken. Nu ben ik natuurlijk blij dat ik dit heb gedaan.

Wat is dan het doel van je promotie?

Als je accepteert dat het systemische er is dan zou het helpend zijn om te kijken waar het op gebaseerd is. Wat was er voordat de systeemtheorie werd opgeschreven? Het idee is namelijk al heel oud. De eerste systemisch elementen zouden al door Herakleitos zijn opgemerkt. Ook Plato en Aristoteles bewogen zich al in die richting. Herakleitos’ uitspraak ‘alles stroomt’ klopt systemisch, want één van de dingen in het systemisch gedachtengoed is dat alles in beweging is.

Wie of wat is voor jou een inspiratiebron?

Ik heb er heel veel! Mensen om mij heen, zoals mijn kinderen bijvoorbeeld. Ik doe heel veel mensen tekort, wanneer ik er slechts een aantal zou noemen. Voor mijn promotie ben ik dan ook alvast begonnen met het dankwoord, omdat ik bang ben dat ik anders mensen vergeet.

Ik haal heel veel inspiratie uit muziek. Muziek kan mij tot in mijn kern raken.

Wat leuk dat je muziek noemt als inspiratiebron!

De band Muse vind ik heel inspirerend, daar heb ik al heel wat concerten van bezocht. Ik ben zelf opgegroeid met klassieke muziek. Pas toen ik zelf een radio had, leerde ik de popmuziek kennen. Het leuke is dat Muse hun inspiratie deels haalt uit klassieke werken. Ik haal ook veel inspiratie uit de werken van Iris Hond, pianiste. Zij heeft veel klassieke concerten gespeeld en componeert ook zelf.  Hoe zij muziek een eigen verhaal laat vertellen is heel bijzonder. Ook sopraan Katherine Jenkins vind ik prachtig. Zij weet echt de juiste snaar te raken. Echt muziek waar ik tijdens het werken aan bijvoorbeeld mijn proefschrift heel goed in de flow kom.

Wat is je grootste droom?

Eigenlijk is dat heel klein. Dat mijn kinderen gelukkig opgroeien en een gelukkig leven kunnen leiden.

‘Erken wat er is, dat maakt de wereld en jezelf een stuk mooier’

Wat wil je de lezer meegeven?

De moeilijkste opgave en tegelijktijdig het grootste cadeau: ‘om werkelijk te erkennen wat er is.’ Dat is niet beslist niet makkelijk, maar als je dat lukt maakt het je beleving van de wereld en van jezelf een stuk mooier.

Ralph geeft samen met Marlies de Masterclass systemisch werken in de zorg voor (ziekenhuis)apothekers. Aan de slag met werk- privé balans, patronen en jezelf. Een masterclass van 3 dagen met 21 accreditatiepunten. Kijk hier voor meer informatie.